ยาสามัญประจำบ้าน คือ ยาที่กระทรวงสาธารณสุขได้พิจารณาเอาไว้ว่าเป็นยาที่เหมาะสม ที่ประชาชนควรซื้อมาไว้ประจำบ้านของตนเอง เพื่อใช้ในการดูแลตัวเองจากอาการเจ็บป่วยเล็กๆ น้อยๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นได้ทั่วไปในชีวิตประจำวัน ยาสามัญประจำบ้านเป็นยาที่มีความปลอดภัยสูง หากได้รับการใช้งานที่ถูกต้องก็จะไม่เป็นอันตรายใดๆ นอกจากนี้ยาสามัญประจำบ้านยังเป็นยาที่มีราคาถูก ประชาชนทั่วไปสามารถหาซื้อได้เองตามร้านขายยา ห้าง ร้านขายของชำทั่วไป โดยยาสามัญประจำบ้านมีทั้งหมด 53 ชนิด นำมาใช้รักษาโรคสามัญได้ 16 กลุ่ม ดังนี้…
1. กลุ่มยาบรรเทาปวดลดไข้
- ยาเม็ดสำหรับบรรเทาปวด และลดไข้ แอสไพริน
- ยาเม็ดและยาน้ำบรรเทาปวดลดไข้ พาราเซตามอล ยาเม็ดมีขนาด 500 มก. และขนาด 325 มก
- พลาสเตอร์ช่วยบรรเทาปวด
2. กลุ่มยาแก้แพ้ ลดน้ำมูก
- ยาเม็ดแก้แพ้ลดน้ำมูก คลอร์เฟนิรามีน
3. กลุ่มยาแก้ไอ ขับเสมหะ
- ยาน้ำแก้ไอ ขับเสมหะสำหรับเด็ก
- ยาแก้ไอน้ำดำ
4. กลุ่มยาดมหรือยาทาแก้วิงเวียน หน้ามืด คัดจมูก
- ยาดมแก้วิงเวียน เหล้าแอมโมเนียหอม
- ยาดมแก้วิงเวียน และแก้คัดจมูก
- ยาทาระเหย บรรเทาอาการคัดจมูกชนิดขี้ผึ้ง
5. กลุ่มยาแก้เมารถ เมาเรือ
- ยาแก้เมารถ เมาเรือ ไดเมนไฮดริเนท
6. กลุ่มยาสำหรับโรคปาก และลำคอ
- ยากวาดคอ
- ยารักษาลิ้นเป็นฝ้า เยนเชี่ยนไวโอเลต
- ยาแก้ปวดฟัน
- ยาดมบรรเทาอาการระคายคอ
7. กลุ่มยาแก้ปวดท้อง ท้องอืด ท้องขึ้น ท้องเฟ้อ
- ยาแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ยาธาตุน้ำแดง
- ยาเม็ดแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ โซดามิ้นท์
- ยาขับลม
- ยาน้ำแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ โซเดียมไบคาร์บอเนต
- ยาทาแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ทิงเจอร์มหาหิงค์
- ยาเม็ดลดกรดอะลูมินา – แมกนีเซีย
- ยาน้ำลดกรดอะลูมินา-แมกนีเซียม
8. กลุ่มยาแก้ท้องเสีย
- ยาแก้ท้องเสีย ผงน้ำตาลเกลือแร่
9. กลุ่มยาระบาย
- ยาระบายกลีเซอรีน ชนิดเหน็บทวารหนักสำหรับเด็ก
- ยาระบายกลีเซอรีน ชนิดเหน็บทวารสำหรับผู้ใหญ่
- ยาระบายแมกนีเซีย
- ยาระบายมะขามแขก
- ยาระบายโซเดียมคลอไรด์ ชนิดสวนทวาร
10. กลุ่มยาถ่ายพยาธิลำไส้
- ยาถ่ายพยาธิตัวกลม มีเบนดาโซล ใช้ถ่ายพยาธิตัวกลม
11. กลุ่มยาบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ แมลงกัดต่อย
- ยาหม่องชนิดขี้ผึ้ง
12. กลุ่มยาสำหรับโรคตา
- ยาหยอดตา ซัลฟาเซตาไมด์
- ยาล้างตา
13. กลุ่มยาสำหรับโรคผิวหนัง
- ยารักษาหิดเหา เบนซิล เบนโซเอต
- ยารักษาหิด ขึ้ผึ้งกำมะถัน
- ยารักษากลากเกลื้อน น้ำกัดเท้า
- ยารักษาโรคผิวหนังเรื้อรัง
- ยาทาแก้ผดผื่นคัน คาลาไมน์
- ยารักษาเกลื้อน โซเดียมไทโอซัลเฟต
14. กลุ่มยารักษาแผลติดเชื้อไฟไหม้ น้ำร้อนลวก
- ยารักษาแผลน้ำร้อนลวกฟีนอล
- ยารักษาแผลติดเชื้อซิลเวอร์ ซัลฟาไดอาซีน ครีม
15. กลุ่มยาใส่แผล ยาล้างแผล
- ยาใส่แผล ทิงเจอร์ไอโอดีน
- ยาใส่แผล ทิงเจอร์ไทเมอรอซอล
- ยาใส่แผลโพวิโดน ไอโอดีน
- ยาไอโซโบรฟิล แอลกอฮอล์
- ยาเอทธิล แอลกอฮอล์
- น้ำเกลือล้างแผล
16. กลุ่มยาบำรุงร่างกาย
- ยาเม็ดวิตามินบีรวม
- ยาเม็ดวิตามินซี
- ยาเม็ดบำรุงโลหิต เฟอร์รัส ซัลเฟต
- ยาน้ำมันตับปลา ชนิดแคปซูล
- ยาน้ำมันตับปลาชนิดน้ำ
การเลือกซื้อยาสามัญประบ้าน ควรดูอะไรบ้าง
การเลือกซื้อยาสามัญประบ้าน ควรเลือกที่ขึ้นทะเบียนอย่างถูกต้องกับสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา ซึ่งจะต้องมีเลขทะเบียบตำรับยาอยู่บนฉลากของยานั้น เพราะยาที่ได้รับการขึ้นทะเบียนจะเป็นยาที่ได้มาตรฐาน สามารถนำมาใช้รักษาโรคได้ อีกสิ่งที่ควรดูก่อนซื้อยาคือ วันหมดอายุ เนื่องจากยามีเวลาเสื่อมสภาพ จึงไม่ควรซื้อยาที่ใกล้หมดอายุ หรือหมดอายุแล้วมาใช้รับประทาน เพราะอาจจะมีอันตรายต่อร่างกายได้ ยาที่ดีจะต้องอยู่ในสิ่งบรรจุที่มีสภาพดี ตัวยาต้องครบสมบูรณ์ ยาเม็ดต้องไม่แตก สีเรียบไม่มีจุดแปลกปลอมบนตัวยา ส่วนยาน้ำจะต้องไม่มีตะกอน แต่ถ้าแขวนตะกอนเมื่อเขย่าตัวยาจะต้องกระจายตัวอย่างสม่ำเสมอ
ใช้ยาสามัญประจำบ้านอย่างไรให้ปลอดภัย
- ควรอ่านฉลากยา และเอกสารกำกับยาให้เข้าใจก่อนใช้ยาทุกครั้งจะได้ไม่ใช้ยาผิด
- ใช้ยาให้ถูกต้องตามที่เอกสารกำกับยาระบุไว้ ไม่ควรใช้ยาเกินขนาดเด็ดขาด
- เลี่ยงการใช้ยาที่ผิดกับโรค เพราะโรคบางอย่างตัวยาต้องใช้ต่างชนิดกัน
การเก็บรักษายาสามัญประจำบ้านที่ถูกต้อง
การเก็บยาสามัญประจำบ้านเอาไว้นั้น ควรมีตู้สำหรับใส่ยาเหล่านี้โดยเฉพาะ เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อย เพิ่มความสะดวกในการหยิบใช้ และช่วยรักษาตัวยาให้มีอายุการใช้งานได้ตามกำหนด โดยมีวิธีเก็บดังนี้
- ควรแยกยาออกเป็นประเภทต่างๆ อย่างชัดเจน ว่าอันไหนคือยาสำหรับทาน และยาอันไหนคือยาสำหรับใช้ภายนอก
- ยาจะต้องมีฉลากยาที่มีความถูกต้องชัดเจน ไม่จาง หรือขาดหาย
- เก็บยาให้พ้นมือเด็ก
- เก็บยาไว้ในที่ไม่โดนแสงแดด ความร้อน ความชื้น และเปลวไฟ
- อย่าเก็บยาชนิดอื่นที่ไม่เกี่ยวข้องเอาไว้ในตู้เก็บยาสามัญประจำบ้าน เพราะอาจจะหยิบผิดได้
ยาสามัญประจำบ้านเป็นของที่ต้องมีติดบ้านเอาไว้เสมอ เพราะรักษาโรคทั่วไปเล็กๆ น้อยๆ ที่สามารถซื้อยาทานเองได้ แต่ก็ต้องศึกษาตัวยาและข้อมูลอื่นๆ เกี่ยวกับยาให้ครบถ้วนเพื่อจะได้ใช้รักษาโรคได้อย่างปลอดภัย