บทความ

อดีต

โรคฝีดาษเคยระบาดในประเทศจีนและญี่ปุ่นและคร่าชีวิตประชากรในประเทศถึง 1 ใน 3
ตอนนี้ องค์การอนามัยโลกประกาศว่า โรคฝีดาษได้หมดไปจากโลกนี้แล้ว

ปัจจุบัน

โรคมะเร็งเป็นสาเหตุการตายอันดับหนึ่งของประเทศไทย มีผู้ป่วยใหม่ กว่าแสนคนต่อปี

ตอนนี้ นายแพทย์ฮอนโจะ ทะสุกุ ผู้ได้รับรางวัลโนเบลปี 2018 จากการค้นคว้าวิธีรักษามะเร็งด้วยการใช้ระบบภูมิคุ้มกันร่างกาย กล่าวว่า ไม่เกิน 10 ปี มะเร็งจะสามารถรักษาได้

อนาคตอันใกล้

เชื้อดื้อยาถูกคาดการณ์ว่า จะเป็นต้นเหตุหลักการเสียชีวิตของมนุษย์แซงหน้ามะเร็ง และภายในปี พ.ศ. 2593 ประชากรโลกกว่า 10 ล้านคนอาจเสียชีวิตจากเชื้อดื้อยา

และในตอนนี้ประเทศไทยมีคนเสียชีวิตจากเชื้อดื้อยาประมาณ 15 นาทีต่อคน

จากประวัติศาสตร์มนุษยชาติที่ยกมาข้างต้นชี้ให้เห็นว่า ความตายคือสิ่งที่มนุษย์พยายามเอาชนะมากที่สุด ต่อให้เป็นโรคร้ายแค่ไหน มนุษย์จะพยายามค้นคว้าหา “วิธี” รักษาจนสำเร็จ ซึ่งที่ผ่านมา “ยา” คือ “วิธี” ที่มนุษย์ใช้ในการเอาชนะความตายจากโรคภัยไข้เจ็บ

เราจึงไว้ใจ “ยา” เสมอมา แต่สำหรับวิกฤติเชื้อดื้อยานั้น มันกำลังทำให้เราต้องตั้งคำถามกันใหม่ เพราะ “ยา” ได้กลับกลายเป็นต้นตอของสาเหตุของปัญหาเสียเอง

ด้วยเหตุนี้เชื้อดื้อยาจึงกลายเป็นวาระสำคัญของทุกประเทศ และองค์กรอนามัยโลกได้กำหนดให้มีสัปดาห์ตระหนักรู้เรื่องเชื้อดื้อยาในช่วงเดือนพฤศจิกายนของทุกปี ซึ่งประเทศไทยในวันที่ 12-18 พฤศจิกายน พ.ศ.2561 ก็จะมี “สัปดาห์รู้รักษ์ ตระหนักใช้ยาต้านแบคทีเรีย” เช่นกัน เพื่อรณรงค์ให้ทุกคนรับรู้และป้องกันอันตรายจากเชื้อดื้อยา

สาเหตุหลักๆ ของเชื้อดื้อยามาจากการใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษาอย่างไม่ถูกวิธี การใช้ยาปฏิชีวนะในอุตสาหกรรมอาหาร และการปนเปื้อนในสภาพแวดล้อม เสริมกับพฤติกรรมความเคยชิน รวมถึงการขาดความรู้ ทำให้สถานการณ์ของเชื้อดื้อยามีความรุนแรง และควบคุมได้ยาก

“หากเทียบกับการเป็นโรคมะเร็ง โรคหัวใจ อาการของโรคพวกนี้จะชัดกว่า หาสาเหตุได้ง่ายกว่า แต่สำหรับเชื้อดื้อยานั้น มันจะชัดเจนตอนที่เราอยู่ในภาวะวิกฤติของการรักษา คนที่เป็นเชื้อดื้อยามักเสียชีวิตจากการเป็นปอดบวม เพราะร่างกายมันไม่สามารถรับยาได้อีกแล้ว จากการผ่านยามาเยอะ

และแนวโน้มของเชื้อดื้อยาก็มีความรุนแรงสูงมากขึ้น เพราะต่อให้เราคิดยาใหม่สำเร็จ บางครั้งก็ไม่สามารถต่อกรกับเชื้อแบคทีเรียได้ เพราะแบคทีเรียมีความแข็งแรงและมีความสามารถในการปรับตัวให้มีชีวิตสูงมาก มันสามารถปรับตัวได้เร็วกว่ามนุษย์หลายเท่า”

พญ.วารุณี พรรณพานิช จากสถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี ได้เล่าถึงแนวโน้มของวิกฤติเชื้อดื้อยาที่กำลังเกิดขึ้น ซึ่งสอดคล้องกับแนวทางของ WHO ที่ได้ยกเรื่องเชื้อดื้อยาขึ้นมาเป็นวาระสำคัญ

เชื้อดื้อยาเป็นภัยร้ายที่โอบล้อมเราเข้ามาเรื่อยๆ ไม่เกี่ยง เพศ วัย หรือฐานะ อย่างไรก็ตามในบางช่วงวัยก็ต้องให้ความระมัดระวังมากเป็นพิเศษ

“วัยที่มีความเสี่ยงมากที่สุด คือ ช่วง Extreme Age ซึ่งก็คือ วัยเด็กเล็กมาก กับคนสูงอายุเพราะกลุ่มคนเหล่านี้จะมีภูมิคุ้มกันร่างกายไม่มากพอ ทำให้ติดเชื้อง่าย ในส่วนของวัยทำงานทั่วไป อาจเกิดจากการซื้อยากินเอง แล้วกินอย่างไม่ถูกต้อง ทำให้มีเชื้อสะสมอยู่ในร่างกาย แต่ยังไม่ลุกลาม” พญ.วารุณีกล่าว

ซึ่งในกรณีของเด็กเล็กที่เป็นเชื้อดื้อยา พญ.วารุณี ได้เล่าถึงตัวอย่างที่เกิดขึ้นจริงว่า เด็กบางคนแค่พ่อแม่ขายไก่ทอดที่อาจมีการใช้ยาปฏิชีวนะในการเลี้ยง ก็สามารถทำให้เชื้อดื้อยาแพร่ผ่านการสัมผัสจากพ่อแม่สู่ลูกได้

“ความน่ากลัวที่สุดของเชื้อดื้อยาคือ มันซ่อนอยู่ แต่เราไม่มีทางรู้ตัว ซึ่งการจะรู้ได้นั้นต้องไปรับการตรวจที่ห้องปฏิบัติการทางจุลวิทยา หรือที่โรงพยาบาลขนาดใหญ่ ซึ่งตามคลินิกหรือบางโรงพยาบาลอาจจะไม่สามารถตรวจได้ เพราะขาดเครื่องมือ” พญ.วารุณี กล่าวทิ้งท้าย

ดังนั้นทางที่ดีที่สุด เราจึงควรดูแลตนเอง หลีกเลี่ยงความเสี่ยงที่จะก่อให้เกิดเชื้อดื้อยา ด้วยแนวทางดังนี้

1. อย่าใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็น
2. หากจำเป็นต้องกินยาปฏิชีวนะต้องกินตามคำสั่งแพทย์หรือเภสัชกรอย่างเคร่งครัด
3. ไม่กินยาปฏิชีวนะกับโรคที่มีสาเหตุจากเชื้อไวรัส เช่น อุจจาระร่วง แผลสดจากอุบัติเหตุ และหวัดเจ็บคอ (หวัดเจ็บคอ 80% มักมีสาเหตุจากเชื้อไวรัส พักผ่อนเพียงก็หายเองได้)
4. หมั่นล้างมือให้ถูกวิธี เพื่อป้องกันการแพร่เชื้อจากการสัมผัส

และถ้าเราสามารถหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่จะก่อให้เกิดเชื้อดื้อยาเพิ่มเติมเป็นระยะเวลาหนึ่ง เชื้อดื้อยาที่เคยสะสมอยู่ในร่างกายของเราจะค่อยๆ สลายหายไปได้

แม้วันนี้เราอาจจะยังไม่สามารถสรุปผลแพ้ชนะ และจำนวนการสูญเสียที่แน่ชัดของมนุษย์จากเชื้อดื้อยาได้ แต่สิ่งหนึ่งที่เราอาจเรียนรู้ได้ทันทีก็คือ มนุษย์คือต้นเหตุของวิกฤติในครั้งนี้ และทางแก้ก็คือความร่วมมือร่วมใจของเราทุกคนที่จะลดปัจจัยในการเกิดเชื้อดื้อยา เพื่อทำให้มูลค่าของบทเรียนไม่สูงเกินกว่าจะจ่ายไหว

แพทย์พบประชาชนมีพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะ ที่ขาดความรู้และเข้าใจ แนะ 3 แนวทางวิธีการใช้ยาปฏิชีวนะ เพื่อป้องกันและควบคุมการดื้อยา

นายแพทย์สุพรรณ ศรีธรรมมา อธิบดีกรมการแพทย์ เปิดเผยว่า กรมการแพทย์ให้ความสำคัญกับการป้องกัน และควบคุมปัญหาเชื้อดื้อยาในโรงพยาบาล โดยมีการวางแผนป้องกันและควบคุมเชื้อดื้อยาที่เป็นผลพวงหลักจากการใช้ยาปฏิชีวนะมากเกินความจำเป็น และไม่ถูกต้องทั้งในและนอกโรงพยาบาล โดยมุ่งเน้นให้สถานพยาบาลในสังกัดกรมการแพทย์ควบคุมปริมาณการจ่ายยาปฏิชีวนะให้เหมาะสม เพื่อความปลอดภัยต่อสุขภาพของประชาชน และสอดรับกับนโยบาย ของรัฐบาลในการลดค่าใช้จ่ายที่เกินความจำเป็น

สาเหตุสำคัญประการหนึ่งเกิดจากการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างไม่สมเหตุสมผล ประชาชนไม่มีความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะ ส่งผลให้เกิดพฤติกรรมการใช้ยาที่ไม่ถูกต้อง เช่น การซื้อยาใช้เอง การร้องขอยาจากแพทย์ การใช้ยาผิดข้อบ่งชี้ ทำให้เกิดปัญหาเชื้อดื้อยาซึ่งทวีความรุนแรงมากขึ้นในประเทศไทย ดังนั้น เพื่อเป็นการป้องกันและควบคุมปัญหาการดื้อยา

แนวทางการใช้ยา 3 ข้อ ดังนี้ 1.ควบคุมการใช้ยาปฏิชีวนะในกรณีจำเป็นเท่านั้น เช่น การป่วยด้วยโรคหวัด ไม่จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะ เนื่องจากเชื้อหวัดเป็นไวรัส ไม่ใช่แบคทีเรีย ดังนั้น การกินยาปฏิชีวนะจึงไม่มีผล 2.ควรกินยาปฏิชีวนะให้ครบขนาดตามที่แพทย์สั่ง หากหยุดกินเองเชื้อแบคทีเรียจะปรับตัวให้คงทนต่อยามากขึ้น และกลายเป็นเชื้อดื้อยาในที่สุด 3.ควรใช้ยาอย่างสมเหตุสมผล ไม่ใช้ยาปฏิชีวนะที่มีฤทธิ์ยาแรงเกินไป เพื่อมุ่งให้หายจากอาการป่วยโดยเร็ว ซึ่งหากใช้ยาปฏิชีวนะที่มีฤทธิ์แรงในการรักษาเริ่มแรกทันที เมื่อเกิดการดื้อยาขึ้นจะทำให้ไม่มียาขนานต่อไปเพื่อใช้ในการรักษา

ฉะนั้น การแก้ปัญหาการใช้ยาปฏิชีวนะ ที่มากเกินจำเป็นต้องดำเนินการในทุกภาคส่วน ทั้งในส่วนของโรงพยาบาล ร้านยา และภาค ประชาชน จึงจะสามารถทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงได้อย่างชัดเจนและยั่งยืน

การบริโภคยาเกินความจำเป็น นอกจากจะสิ้นเปลืองโดยใช่เหตุแล้วยังเป็นอันตรายต่อสุขภาพในระยะยาว

ฉบับที่แล้วเราพูดถึงพฤติกรรมการบริโภคยาแบบ “D.I.Y” ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่าแพร่หลายมากในหมู่คนไทย ชนิดที่เป็นอะไรนิดอะไรหน่อยก็ต้องพึ่งยา แม้แต่มีอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อจากการทำงานมา ก็ต้องพึ่งยา ปวดหัวตัวร้อนหน่อยก็ต้องพึ่งยา อึดอัดแน่นท้องอาหารไม่ย่อยหน่อยก็ต้องพึ่งยา และอีกสารพัดอาการ แม้แต่อาการกินไม่ได้นอนไม่หลับก็ต้องพึ่งยา…เอะอะก็ไปซื้อยามากินๆ ไม่รู้จะกินกันไปทำไมนักหนา ทั้งๆที่ก็รู้กันว่ากินไปเข้าแล้วก็ไปเป็นภาระกับตับกับไต แต่ก็ยังไม่วายกินกันอยู่นั่นแหละ

ในที่นี้เรากำลังพูดถึงการบริโภคยาเกินความจำเป็น ซึ่งนอกจากจะสิ้นเปลืองโดยใช่เหตุแล้วยังเป็นอันตรายต่อสุขภาพในระยะยาวด้วย และการบริโภคยาชนิดใดต่อเนื่องเป็นเวลานานๆและมียาชนิดนั้นตกค้างอยู่ในร่างกายมากๆ นั้นทำให้มีโอกาสที่จะแพ้ยาตัวนั้นได้ง่ายในวันข้างหน้าเมื่อต้องใช้ยาตัวนั้นซ้ำอีกครั้ง

จริงอยู่การแพ้ยาไม่ได้มีโอกาสเกิดขึ้นได้ง่ายๆ กับทุกคน แต่ไม่ใช่ว่าจะไม่มีโอกาสเกิดขึ้นเลย โดยเฉพาะคนที่มีอาการภูมิแพ้เป็นโรคประจำตัวจะมีโอกาสแพ้ยาได้ง่ายกว่าคนปกติทั่วไป เพราะคนที่มีอาการภูมิแพ้เรื้อรังนั้นระบบภูมิคุ้มกันจะไวต่อสิ่งกระตุ้นมากกว่าปกติ เช่นเดียวกับไวต่อยามากกว่าคนปกติทั่วไป จึงมีความเสี่ยงแพ้ยามากกว่าคนอื่น ซึ่งไม่ต่างจากอาการแพ้อาหารทะเล แพ้เกสรดอกไม้ หรือแพ้อะไรต่างๆนานา คนที่เป็นภูมิแพ้จึงควรระมัดระวังในการใช้ยามากกว่าคนปกติ

อาการแพ้ยาที่เกิดขึ้นกับแต่ละคนนั้นจะมีดีกรีแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับว่ากับว่าแพ้มากน้อยแค่ไหน และแพ้จากสาเหตุระบบภูมิคุ้มกันทำงานไวกว่าปกติ หรือแพ้จากฤทธิ์ยาโดยตรง ซึ่งถ้าแพ้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานไวกว่าปกติอาการจะไม่ค่อยรุนแรงเท่าแพ้จากฤทธิ์ยาโดยตรง แต่ก็ขึ้นอยู่กับแต่ละคนอีกเช่นกัน ไม่สามารถคาดการณ์ได้ล่วงหน้าว่าใครจะมีอาการแพ้มากน้อยแค่ไหน ขึ้นอยู่กับว่าใครจะ “ฟลุคประหลาด” กว่าใคร แต่ที่แน่ๆคือไม่มีใครอยากฟลุคประหลาดกับเรื่องนี้หรอก จริงไหมคะ

งั้นเรามาดูกันว่าอาการที่เริ่มตั้งแต่เล็กน้อยไปจนถึงปานกลางและจนถึงขั้นรุนแรงนั้นมันมีอาการอย่างไรกันบ้าง ในรายที่แพ้ไม่รุนแรงจะมีแค่อาการผื่นคันลมพิษ หรือตุ่มใสๆขึ้นมาตามตัว หรือมีอาการหน้าบวม ปากบวม ซึ่งมักจะเกิดจากการแพ้ยาปฏิชีวนะ พวกเพนนิซิลิน ซัลฟา เต็ตตร้าไซคลีน สเตร็ปโตมัยซิน เป็นต้น

ในรายที่แพ้ปานกลางจะมีอาการคลื่นไส้อาเจียน แน่นหน้าอก ใจสั่น หายใจลำบาก ซึ่งส่วนใหญ่จะเกิดจากการใช้ยาฉีด

ส่วนในรายที่แพ้รุนแรงจะมีอาการไม่ต่างจากแพ้ปานกลางเท่าใดนัก แต่จะมีอาการลักษณะเดียวกันนั้นรุนแรงกว่า และจะมีอาการความดันต่ำ เป็นลม หมดสติ หยุดหายใจ อาการแพ้ยารุนแรงนี้จะเกิดขึ้นแบบเฉียบพลัน นั่นหมายถึงว่าอาจเสียชีวิตเฉียบพลันได้เช่นกัน

อาการแพ้ยาเฉียบพลันที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันไวต่อยามากกว่าปกตินี้ เมื่อเกิดขึ้นแล้วจะกระทบต่อการทำงานของระบบต่างๆในร่างกายหลายระบบพร้อมๆ กัน ไม่ว่าจะเป็นผิวหนัง ระบบทางเดินหายใจ ระบบหัวใจและหลอดเลือด และระบบทางเดินอาหาร ซึ่งในรายที่อาการรุนแรงมากๆอาจทำให้เกิดภาวะระบบทางเดินหายใจตีบตันอย่างรุนแรงจนหายใจไม่ได้ และตัวบวมเพราะเส้นเลือดทั่วร่างกายขยายตัว ทำให้ระบบไหลเวียนของเลือด และระบบการทำงานของหัวใจล้มเหลว อาจเสียชีวิตเฉียบพลันได้หากรักษาไม่ทัน

ปฏิกริยาภูมิแพ้รุนแรงเฉียบพลันแบบนี้ เรียกว่า “แอแนฟิแล็คซิส” สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกเพศทุกวัย ตั้งแต่เด็กแรกเกิดไปจนถึงผู้สูงอายุ ซึ่งมีการเก็บสถิติในสหรัฐอเมริกาและยุโรปพบได้ 3- 60 คนต่อประชากร 100,000 คน ซึ่งคาดเป็นอัตราที่ใกล้เคียงกันทั่วโลก ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากยาปฏิชีวนะพวกเพนนิซิลิน อาหารทะเล รวมถึงแพ้พิษแมลงต่างๆ เป็นตัวกระตุ้น

อาการแพ้ยารุนแรงเฉียบพลันอีกแบบหนึ่งที่เกิดขึ้นจากการที่ระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นที่เข้าสู่ร่างกายอย่างผิดปกติ จนทำให้เกิดอาการแพ้ตามผิวหนังและเยื่อเมือกบุอวัยวะภายในต่างๆจนผิวไหม้หลุดลอกทั้งผิวหนังภายนอกร่างกายและ เยื่อบุในปาก ลำคอ หลอดหลอดลม หลอดอาหาร ในลูกตา ไปจนถึงช่องคลอดและทวารหนัก ซึ่งจะทำให้เกิดการติดเชื้อในกระแสเลือดและเสียชีวิตได้ง่าย หากรักษาไม่ทัน อาการแบบนี้จะพบประมาณ 2-6 คนใน 1,000,000 คน อาการแบบนี้เรียกว่า “สตีเสนส์-จอห์นสัน ซินโดรม”

และประมาณ 10% ของผู้ป่วยอาการสตีเวนส์-จอห์นสันซินโดรมนี้จะมีอาการที่เยื่อบุลูกตา จนอาจทำให้ตาบอดได้ ซึ่งสามารถสังเกตได้ หากมีอาการแพ้ยาที่ส่งผลต่อเยื่อบุลูกตา จะเริ่มต้นด้วยมีอาการคัน เคือง แสบ เจ็บ ปวด จนลืมตาไม่ขึ้น และมีน้ำตาไหลตลอดเวลา หลังจากนั้นเยื่อบุตาก็จะอักเสบอย่างรุนแรง จนเป็นแผล พังผืด เซลล์เนื้อเยื่อบุตาก็จะตาย ทำให้เลนส์ตาขุ่นและเกิดตาบอดเฉียบพลัน

อย่างไรก็ตามเราสามารถสังเกตได้ด้วยตัวเองหากมีอาการผิดปกติเกิดขึ้นหลังได้รับยาทั้งยากินและยาฉีด หากมีอาการดังที่กล่าวมาแล้ว และอาการดังต่อไปนี้ ไม่ว่าจะเป็นข้อใดข้อหนึ่งหรือหลายๆข้อ ก็ควรรีบไปพบแพทย์อย่ารอให้อาการมันดีขึ้นเอง เช่น อาการมีผื่นขึ้นตามผิวหนัง โดยอาจจะเริ่มที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า ศีรษะ และผื่นจะลามไปทั้งตัว

นอกจากนี้ยังมีอาการคันหนังตา และรอบปากจะบวมเห่อ บางรายอาจะมีผิวหนังบวมทั่วตัว ปากบวม คอบวม รู้สึกเหมือนมีก้อนในคอ เสียงแหบเนื่องจากกล่องเสียและเส้นเสียงบวม หลอดลมตีบ หายใจลำบาก ผู้ป่วยจะกระสับกระส่าย ความดันโลหิตก็จะต่ำลง อ่อนเพลีย ชีพจรเต้นเร็ว หน้ามืดและจะหมดสติภายในไม่กี่นาที

ดังนั้นหลังจากได้รับยาไม่ว่ายากินหรือยาฉีดหากเริ่มมือการผื่นคันที่ยังไม่รุนแรงมากปรากฏขึ้นก็อย่ารีรอให้รีบไปพบแพทย์ก่อนที่จะมีอาการอย่างอื่นตามมาจนอาจได้รับการรักษาไม่ทัน ทั้งนี้หากเกิดกรณีฉุกเฉินแบบนี้ขึ้นท่านก็สามารถใช้บริการรถพยาบาลฉุกเฉิน 1669 ให้พาไปส่งโรงพยาบาลใกล้สุดได้ฟรีค่ะ

ไม่มีใครอยากแพ้ยา แต่เรื่องแบบนี้ไม่สามารถพยากรณ์ล่วงหน้าได้…ดูแลตัวเองนะคะ

ผู้บริโภคหลงเชื่อโฆษณาสมุนไพรที่ไม่มี อย.รับรอง อ้างสรรพคุณรักษาโรคเกินจริง ทำผู้ป่วยอาการทรุดหนัก เสี่ยงเป็นโรคไต และอาจทำให้หัวใจวาย

ยาสมุนไพร แม้อ้างว่ามาจากธรรมชาติ แต่ไม่ได้ดีต่อร่างกายเสมอไป

นายธนพล ดอกแก้ว ประธานชมรมเพื่อนโรคไตแห่งประเทศไทย กล่าวถึงผลกระทบจากการใช้ยาสมุนไพรอย่างไม่สมเหตุผล ว่า ปัจจุบันมีการปล่อยให้โฆษณายาสมุนไพรทั้งสื่อสังคมออนไลน์ และสื่อกระแสหลักแบบเกินจริง ทำให้ประชาชนหลงเชื่อ สามารถหาซื้อได้ง่าย โดยไม่ต้องผ่านการพิจารณาจากแพทย์ทางเลือก หรือแพทย์แผนปัจจุบัน บางส่วนก็ไม่ได้รับการรับรองจาก อย. มีการลักลอบใส่ปรอท สเตียรอยด์ เพื่อให้ได้ผลเร็ว จนทำให้เกิดผลกระทบกับสุขภาพผู้บริโภคจำนวนมาก ทางชมรมฯ ได้รับเรื่องร้องเรียนจากผู้ได้รับผลกระทบจากการใช้ยาสมุนไพรเดือนละไม่ต่ำกว่า 20 ราย ทั้งในส่วนของผู้ป่วยโรคไต และผู้ที่ไม่ได้เจ็บป่วยมาก่อน จึงทำเรื่องร้องเรียนส่งต่อไปยัง อย. และมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค (มพบ.) แล้ว

นายธนพล กล่าวต่อว่า จากการวิเคราะห์พฤติกรรมผู้ที่ใช้ยาสมุนไพร มาจากเพราะคำว่า “เขาเล่าว่า” โฆษณาด้านดี ไม่ให้ข้อมูลผลกระทบเลย มีการอ้างสรรพคุณรักษาโรคครอบจักรวาล ซึ่งเป็นไปไม่ได้ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องเข้าไปดูแล กำกับเรื่องการโฆษณาอย่างเข้มงวด 

ทั้งนี้ ขอเตือนผู้บริโภคว่า จะรับประทานยาสมุนไพรต่าง ๆ ต้องมีการปรึกษาผู้เชี่ยวชาญที่มีความรู้ความเข้าใจทางด้านยา เช่น เภสัชกร แพทย์แผนไทย แพทย์ทางเลือก และแพทย์แผนปัจจุบัน เพราะเราไม่ได้ห้ามไม่ให้ใช้ แต่การใช้ต้องใช้อย่างถูกต้อง ในปริมาณที่เหมาะสม ซึ่งแต่ละคน แต่ละโรคมีความแตกต่างกัน ยิ่งเป็นผู้ป่วยโรคเรื้อรัง โดยเฉพาะโรคไตจะได้รับผลกระทบเร็วมาก แค่ 1-2 วันที่ใช้ไปก็ตัวบวม เพราะเกิดของเสียคั่ง ฟอสฟอรัสสูง โพแทสเซียมสูง และทำให้หัวใจวายได้

หน้าหนาวมาทีไร แถวบ้านใครที่ปลูกต้นตีนเป็ด หรือต้นพญาสัตบรรณ เอาไว้คงได้กลิ่นจากดอกของต้นนี้อย่างชัดเจน บ้างก็ว่าหอมชื่นใจ บ้างก็ว่าเหม็นจนเวียนหัว แต่ไม่ว่าอย่างไรต้นตีนเป็ดก็กลายเป็นสัญลักษณ์ของ “ลมหนาว” ไปโดยปริยาย

นอกจากต้นตีนเป็ดจะเป็นต้นไม้ใหญ่ที่ให้ร่มเงากับเราได้เป็นอย่างดีแล้ว ยังมีสรรพคุณดีๆ ที่ช่วยรักษาอาการต่างๆ ในฐานะของการเป็นสมุนไพรไทยได้อีกด้วย

ต้นตีนเป็ด หรือพญาสัตบรรณ กับประโยชน์ดีๆ ต่อสุขภาพ

1. เปลือกของลำต้นมีรสขม สามารถนำมาทำเป็นยาที่ช่วยในการเจริญอาหาร ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ช่วยบรรเทาอาการของโรคเบาหวาน และแก้หวัด แก้ไอ บรรเทาอาการหลอดลมอักเสบ
   
2. เปลือกของลำต้น ช่วยรักษาโรคบิด ท้องร่วง ท้องเดินเรื้อรัง โรคลำไส้และลำไส้ติดเชื้อ
   
3. เปลือกของลำต้น ต้มน้ำอาบ ลดอาการผดผื่นคัน
   
4. ยางจากลำต้น ใช้หยอดหูแก้อาการปวดหู และใช้อุดฟันเพื่อบรรเทาอาการปวดฟัน
   
5. ใบอ่อน นำมาต้มเพื่อดื่มรักษาโรคลักปิดลักเปิด
   
6. ใบ และยาง ชาวอินเดียใช้รักษาแผล แผลเปื่อย แผลตุ่มหนอง และอาการปวดข้อ 

ข้อควรระวังของต้นตีนเป็ด หรือพญาสัตบรรณ

จำให้ดีว่า ต้นตีนเป็ด (Alstonia scholaris) กับต้นตีนเป็ดน้ำ หรือต้นตีนเป็ดทะเล (Cerbera odollam) ไม่เหมือนกัน ต้นตีนเป็ดน้ำจะมีลำต้นเล็กกว่า และพบอยู่ริมน้ำ ริมคลอง หรือป่าชายเลน มีดอกสีขาวพร้อมกลิ่นอ่อนๆ ผลเป็นลูปกลมๆ หากลูกหลุดจากต้นแล้วแห้ง สามารถนำมารดน้ำปลูกเป็นต้นใหม่ได้

>> ต้นตีนเป็ดน้ำ ต้นตีนเป็ดทะเล มีพิษร้ายอย่างไร?

ต้นตีนเป็ดจะลำต้นสูงใหญ่กว่า ดอกเป็นช่อคล้ายดอกเข็ม ผลจะออกมาเป็นฝักยาว เส้นๆ กลมเรียว และที่สำคัญคือส่งกลิ่นได้เข้มข้นรุนแรงกว่า